Programy operacyjne i strategie

Programy operacyjne to strategiczne dokumenty, stanowiące uszczegółowienie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO). Ich realizacja służy skutecznemu wdrażaniu środków z funduszy europejskich na poziomie kraju.

W latach 2007-2013 ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności (FS) współfinansowane są w Polsce następujące programy operacyjne:

Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)
Jest to jedyny program, za pomocą którego wdrażane są środki Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Na jego realizację zaplanowano środki o łącznej wartości 11,5 mld euro, z czego środki europejskie to ponad 9,7 mld euro.

Głównym celem programu jest wzrost zatrudnienia i spójności społecznej poprzez tzw. inwestycje w człowieka. Projekty realizowane w ramach PO KL dotyczą przede wszystkim: podniesienia aktywności zawodowej, aktywizacji osób bezrobotnych, wzrostu przedsiębiorczości, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, polepszenia jakości administracji publicznej czy też wzrostu integracji społecznej. To właśnie w ramach PO KL realizowane są „projekty miękkie”, polegające na organizowaniu różnego rodzaju szkoleń, finansowaniu staży, studiów, czy też udzielaniu dofinansowania na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej.

W ramach PO KL realizowane są projekty systemowe (wdrażane przez ściśle określonych beneficjentów) oraz konkursowe (o dofinansowanie mogą ubiegać się tu różne podmioty, m. in.: instytucje rynku pracy, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy, instytucje oświaty i szkolnictwa wyższego, otoczenia biznesu, instytucje szkoleniowe). Co istotne, w ramach tego programu realizowane są wyłącznie projekty systemowe i konkursowe – nie ma zatem  projektów kluczowych, które stanowią przedsięwzięcia inwestycyjne o strategicznym znaczeniu.
Oficjalna strona PO KL: www.efs.gov.pl

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG)
Celem programu jest wspieranie szeroko rozumianej innowacyjności. Ma być on osiągnięty poprzez realizację celów szczegółowych, obejmujących: zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw, wzrost konkurencyjności polskiej nauki i zwiększenie jej roli w rozwoju gospodarczym, tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy, większe wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce oraz zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym.

PO IG skierowany jest w główniej mierze do przedsiębiorców, którzy chcą realizować innowacyjne projekty związane z badaniami i rozwojem, nowoczesnymi technologiami, inwestycjami o poważnym znaczeniu dla gospodarki, a także z wdrażaniem i stosowaniem nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

Na realizację tego programu przewidziano ponad 10 mld euro (ponad 8,5 mld euro pochodzi z EFRR). Najwięcej, bo aż 56 proc. tych środków przeznaczono właśnie dla przedsiębiorców, 23 proc. dla jednostek naukowych, 18 proc. na rzecz administracji i obywateli, a 3 proc. dla instytucji otoczenia biznesu.

Instytucją Zarządzającą programem jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Funkcje Instytucji Pośredniczących pełnią: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji.
Oficjalna strona PO IG: www.poig.gov.pl

Regionalne Programy Operacyjne (RPO)
W perspektywie finansowej 2007-2013 każde z 16 województw ma swój własny program operacyjny. Zostały one opracowane po to, by jak najskuteczniej dotrzeć do potrzeb mieszkańców polskich regionów. Obowiązek przygotowania i realizacji poszczególnych RPO spoczął na zarządach województw, które pełnią funkcję Instytucji Zarządzającej. Instytucją, która koordynuje wszystkimi RPO jest z kolei Departament Koordynacji i Wdrażania Programów Regionalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego.
Wsparcie dla wszystkich RPO (ok. 15,9 mld euro) pochodzi z EFRR.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ)
Jest to największy program operacyjny przewidziany na lata 2007-2013. Na jego realizację przeznaczono aż 37,7 mld euro, z czego 28,3 mld euro to wkład unijny (79 proc. tej kwoty pochodzi z FS, natomiast 21 proc. z EFRR), pozostałe 9,4 mld euro to środki krajowe.

Celem programu jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów, głównie poprzez rozbudowę infrastruktury technicznej, przy jednoczesnym dbaniu o ochronę i poprawę stanu środowiska, ochronę zdrowia, zachowanie tożsamości kulturowej i rozwijanie spójności terytorialnej. Projekty realizowane w ramach tego programu obejmują zatem dziedziny takie jak: transport, środowisko, energetyka, szkolnictwo wyższe, kultura, zdrowie.

PO IiŚ w dużej mierze wdrażany jest poprzez realizację poważnych inwestycji infrastrukturalnych, stanowiących tzw. duże projekty. Są to przedsięwzięcia o wartości powyżej 30 mld euro w przypadku projektów środowiskowych i ponad 50 mld euro przy pozostałych projektach, których realizacja – ze względu na wartość i kluczowy dla kraju charakter – wymaga zatwierdzenia przez Komisję Europejską.

Instytucją odpowiedzialną za zarządzanie programem jest minister rozwoju regionalnego, który wykonuje swoje funkcje przy pomocy Departamentu Koordynacji Programów Infrastrukturalnych oraz Departamentu Wsparcia Programów Infrastrukturalnych.
Oficjalna strona PO IiŚ: www.pois.gov.pl

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)
Program ten skierowany jest do 5 województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego, które rozwijają się słabiej niż reszta Polski, ze względu na warunki naturalne i uwarunkowania historyczne.
PO RPW stawia sobie za cel poprawę jakości życia ludności (tworzenie nowych miejsc pracy, rozwój infrastruktury, wspieranie działalności naukowej, rozwój turystyki), przy jednoczesnej ochronie stanu środowiska naturalnego.

W programie dużą uwagę poświęca się zwiększeniu atrakcyjności turystycznej województw (np. projekty budowy ścieżek rowerowych) oraz budowie infrastruktury szerokopasmowego internetu. Większość realizowanych projektów to projekty indywidualne, o kluczowym znaczeniu dla regionu.
Oficjalna strona PO RWP: www.polskawschodnia.gov.pl

Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013 (PO PT)
Program jest zupełnie inny od pozostałych – ze względu na swoją charakterystyczną funkcję. Jego celem jest bowiem zapewnienie skutecznej realizacji pozostałych programów operacyjnych. Skierowany jest do wszystkich podmiotów, które odpowiedzialne są za udzielanie dotacji. W związku z tym, w każdym programie operacyjnym znajduje się również komponent PO PT.

Alokacja na ich realizację wynosi niemal 608 mln euro, z czego wkład unijny to ponad 516,5 mln euro.
Oficjalna strona PO PT: www.popt.gov.pl

Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej (PO EWT)
W ramach tego programu realizowane są projekty o charakterze transnarodowym, transgranicznym i międzyregionalnym, które wynikają z celu 3. Polityki regionalnej na lata 2007-2013, jakim jest Europejska Współpraca Terytorialna (więcej na ten temat przeczytasz tutaj).

Dzięki tej inicjatywie możliwa jest realizacja projektów z udziałem zagranicznych partnerów, które przynoszą korzyści widoczne zarówno w Polsce, jak i w kraju zaangażowanego podmiotu zagranicznego. Na realizację PO RPW przewidziano 557,8 mln euro. Dodatkowo, na urzeczywistnianie projektów, w których uczestniczą partnerzy z państw niebędących członkami UE, zarezerwowano kwotę w wysokości 173,3 mln euro z Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP).

Oficjalna strona PO EWT: www.ewt.gov.pl